• Home
  • Ontdek GeoStap
  • Differentiëren
  • Aan de Slag!
    • VMBO BASIS
    • VMBO KGT
    • HAVO
    • VWO
  • Learnbeat
  • Bestellen
GeoStap
  • Home
  • Ontdek GeoStap
  • Differentiëren
  • Aan de Slag!
    • VMBO BASIS
    • VMBO KGT
    • HAVO
    • VWO
  • Learnbeat
  • Bestellen
Picture

Migratie, samenwerking en mentaliteit

Leerdoelen

​Bekijk eerst de leerdoelen en voer daarna de opdrachten uit die hieronder staan. 
  • Je kunt uitleggen waarom mensen migreren tussen Nederland en België en wat grenspendel (werk, onderwijs, zorg, winkelen) inhoudt.
  • Je kunt beschrijven hoe import/export en dagelijkse grensovergangen de economie en identiteit in de grensregio beïnvloeden.
  • Je kunt analyseren wat een Euregio is en hoe ontgrenzen samenwerking op politiek, economisch, sociaal-cultureel en milieugebied bevordert.
  • Je kunt uitleggen hoe cultuurverschillen (bijv. een Randstedelijke vs. provinciale mentaliteit) kunnen leiden tot chauvinisme, maar ook tot uitwisseling.
  • Je kunt beschrijven hoe bestemmingsplannen en streekplannen in grensgebieden gemaakt worden en welke rol inspraak en bezwaar daarbij spelen.
  • Je kunt uitleggen waarom goed nabuurschap en ontgrenzen belangrijk zijn voor vlottere migratie, pendel en handel tussen Nederland en België.

Theorie

​ Lees de uitleg goed door. Dit helpt je om de opdrachten te begrijpen.
Grenzen over: migratie en pendel

Tussen Nederland en België vindt veel migratie plaats. Mensen verhuizen bijvoorbeeld omdat huizen in België goedkoper zijn, of juist vanwege studie in Nederland. Ook is er grenspendel, waarbij mensen dagelijks de grens overgaan voor werk, onderwijs, gezondheidszorg of winkelen.

Hierdoor neemt de import en export van goederen en diensten toe. Denk aan Belgen die in Nederland boodschappen doen, of Nederlanders die in Vlaanderen gaan tanken. Dit economische verkeer zorgt voor extra dynamiek in de grensregio’s.

Niet alleen spullen, ook identiteit en mentaliteit gaan over de grens. Randstedelingen in Nederland kunnen anders denken dan mensen in landelijke gebieden, net zoals er in België verschillen zijn tussen stedelijke en provinciale mentaliteit. Soms leidt dit tot chauvinisme, waarbij mensen (al dan niet met een knipoog) hun eigen regio als ‘beter’ zien.

Samen sterk: Euregio en ontgrenzen

Om de praktische problemen in grensregio’s aan te pakken, hebben Nederland en België Euregio-samenwerkingen opgezet. Dit heet ook wel ontgrenzen: je probeert barrières weg te nemen, zodat wonen en werken over de grens gemakkelijker wordt.

De dimensies van zo’n samenwerking zijn politiek, economisch, sociaal(cultureel) en milieu. Politiek gezien moeten overheden duidelijke afspraken maken, economisch kunnen bedrijven profiteren van een grotere afzetmarkt, sociaal-cultureel leren mensen elkaars taal en gewoonten kennen, en milieu-technisch kan de natuur aan weerszijden van de grens beter beschermd worden.

Zo’n Euregio kan gezamenlijke projecten opzetten, zoals grensoverschrijdende fietsroutes, culturele festivals of gezamenlijke bedrijventerreinen. Op die manier kom je makkelijker in contact met de buren en ontdek je dat de verschillen in mentaliteit juist ook voor meer variatie kunnen zorgen.

(Her)inrichting en inspraak

In de praktijk moeten overheden samenwerken aan bestemmingsplannen en streekplannen die soms direct ingrijpen op elkaars grondgebied. Denk aan de aanleg van nieuwe wegen of industriegebieden die net over de grens liggen. Burgers kunnen via inspraak hun mening geven, en als ze het niet eens zijn met een besluit, kunnen ze bezwaar aantekenen.

Bij grensprojecten is het extra belangrijk om naar alle dimensies te kijken. Politiek moeten er afspraken gemaakt worden, economisch wil men geld verdienen, sociaal(cultureel) moet het aansluiten bij de bewoners, en voor het milieu is het zaak dat de natuur niet lijdt onder nieuwe plannen.

Op die manier beoefenen we ‘goed nabuurschap’: niet alleen binnen de eigen landsgrens beslissen, maar ook kijken naar de effecten voor de buren. Een goede ontgrenzen-aanpak zorgt ervoor dat migratie, grenspendel en import/export zo soepel mogelijk verlopen, met respect voor ieders identiteit en mentaliteit.

Maak de zinnen compleet (1 Geo€oin)

In de samenvatting hieronder missen een paar belangrijke woorden. Vul ze in met de juiste termen. Noteer je antwoorden in je schrift.
Neem de cijfers 1 t/m 7 en maak de samenvatting compleet. Kies uit: [migratie, grenspendel, import/export, ontgrenzen, Euregio, mentaliteit, chauvinisme].
  1. ... (1) ... tussen Nederland en België zorgt ervoor dat mensen vaker verhuizen voor werk, studie of een betaalbare woning.
  2. Daarnaast zien we ... (2) ..., waarbij mensen dagelijks de grens oversteken om te winkelen of naar school te gaan.
  3. Hierdoor neemt de ... (3) ... toe, want goederen en diensten gaan makkelijk van het ene naar het andere land.
  4. Door ... (4) ... proberen overheden hindernissen te verminderen, zodat wonen en werken over de grens eenvoudiger wordt.
  5. Een ... (5) ... is daarbij een vorm van samenwerking die projecten en contacten over grenzen heen bevordert.
  6. Toch verschillen landen en regio’s in ... (6), bijvoorbeeld in hoe stadsbewoners en plattelandsmensen tegen veranderingen aankijken.
  7. Soms leidt dat tot ... (7) ..., waarbij mensen hun eigen regio als beter zien dan de regio van de buren.

​Beantwoord de vragen (2 ​Geo€oin$)

​ Lees de theorie en geef antwoord op de vragen. Gebruik wat je net geleerd hebt! ​Noteer je antwoorden in je schrift.
Lees: “Grenzen over: migratie en pendel”

​1. Open vraag
Vraag: Wat is grenspendel?

2. Meerkeuzevraag
Vraag: Waarom verhuizen sommige Nederlanders naar België?
A. Omdat er geen huizen te koop zijn in Nederland
B. Omdat huizen in België soms goedkoper zijn en het dichtbij is
C. Omdat ze er niet mogen werken
D. Omdat de talen er helemaal hetzelfde zijn

3. Gatenzin
Vraag: Door migratie en grenspendel kan ook de __________ van identiteit en mentaliteit toenemen.

4. Combinatievraag
Koppel de begrippen aan hun betekenis:
  1. Migratie
  2. Grenspendel
  3. Import/export
  4. Identiteit
  5. Mentaliteit
  6. Chauvinisme
A. In- en uitvoer van goederen of diensten tussen landen
B. Verhuizen van de ene plek naar de andere
C. Over de grens reizen voor werk, studie of winkelen
D. Manier van denken en doen
E. Overdreven trots op eigen land of streek
F. Wie je bent en waar je je thuis voelt

5. Groeperen
Vraag: Zet de redenen in ‘logische reden voor migratie’ of ‘minder logische reden voor migratie’:
  • Goedkoper wonen
  • Beter onderwijs in buurland
  • Mooier uitzicht
  • Dicht bij familie over de grens
  • Het klinkt leuk maar is onpraktisch
  • Meer kans op een baan

6. Ordeningsvraag
Vraag: Zet in volgorde hoe iemand besluit te emigreren:
(1) Info zoeken over wonen in het buurland, (2) Huis vinden, (3) Verhuizen en inschrijven, (4) Wennen aan de nieuwe omgeving.

Lees: “Samen sterk: Euregio en ontgrenzen”

​1. Open vraag
Vraag: Wat is een Euregio?

2. Meerkeuzevraag
Vraag: Wat betekent ‘ontgrenzen’?
A. De grens sluiten met een hek
B. Grenscontroles verstrengen
C. Barrières verminderen zodat samenwerking makkelijker wordt
D. Geen enkele afspraak meer maken

3. Gatenzin
Vraag: Een Euregio kijkt naar politieke, economische, sociaal-culturele en __________ aspecten.

4. Combinatievraag
Koppel de begrippen aan hun uitleg:
  1. Euregio
  2. Ontgrenzen
  3. Politieke dimensie
  4. Economische dimensie
  5. Sociaal-culturele dimensie
  6. Milieu-dimensie
A. Samenwerking tussen grensregio’s
B. Het weghalen of verkleinen van barrières tussen landen
C. Gaat over natuur en duurzaamheid
D. Gaat over handel, werk, geld
E. Gaat over afspraken, wetten, bestuur
F. Gaat over taal, cultuur en gewoonten

5. Groeperen
Vraag: Zet de voorbeelden bij ‘voordeel van Euregio’ (V) of ‘geen direct voordeel’ (G):
  • Makkelijker over de grens werken
  • Moeilijkere taalbarrières
  • Samen natuurgebieden beschermen
  • Grenzen gaan helemaal dicht
  • Uitwisselingsprojecten tussen scholen
  • Minder contact tussen bewoners

6. Ordeningsvraag
Vraag: Zet in volgorde hoe een Euregio-plan tot stand komt:
(1) Overleg tussen regio’s, (2) Concreet plan maken, (3) Uitvoeren van projecten, (4) Evalueren en bijstellen.

Lees: “(Her)inrichting en inspraak”

​1. Open vraag
Vraag: Wat is inspraak?

2. Meerkeuzevraag
Vraag: Waarom is inspraak bij grensprojecten extra belangrijk?
A. Het gaat alleen om het ene land
B. Bewoners van beide kanten van de grens hebben ermee te maken
C. Er is meestal geen enkele overheid bij betrokken
D. Geen van beide landen wil samenwerken

3. Gatenzin
Vraag: Burgers kunnen __________ aantekenen als ze het niet eens zijn met een besluit.

4. Combinatievraag
Koppel de begrippen aan hun betekenis:
  1. Bestemmingsplan
  2. Streekplan
  3. Inspraak
  4. Bezwaar
  5. Dimensies
  6. Grensregio
A. Overleg waarin burgers hun mening geven
B. Mogelijkheid om officieel tegen een besluit in te gaan
C. Een grootschalig plan voor ontwikkeling van een gebied
D. Een plan voor wat er in een bepaalde gemeente mag worden gebouwd
E. Politiek, economisch, sociaal-cultureel en milieu
F. Gebied aan weerszijden van een landsgrens

5. Groeperen
Vraag: Verdeel de voorbeelden over ‘politieke dimensie’ (P), ‘economische dimensie’ (E) of ‘sociaal-culturele dimensie’ (S):
  • Wetgeving over bruggen bouwen
  • Handel in grensgebied
  • Buurtfeesten en culturele uitwisselingen
  • Beslissingen over natuurprojecten
  • Subsidies voor bedrijven
  • Taalafspraken in Euregio

6. Ordeningsvraag
Vraag: Zet in volgorde hoe besluitvorming kan verlopen:
(1) Plan maken, (2) Inspraak van burgers, (3) Eventuele aanpassingen, (4) Definitief besluit.
Vraag je docent om het antwoordblad en controleer vervolgens je antwoorden.

+Opdrachten

​Bekijk de opdrachten hieronder en voer ze uit. Let goed op wat er van je wordt verwacht. ​

Stripverhaal | Grenspendel (3 ​Geo€oin$)

Werkvorm: Stripverhaal
  1. Context
    Je bent illustrator voor een vakbond die wil uitleggen wat grenspendel is en hoe migratie werkt (bijv. wonen in België, werken in Nederland).
  2. Taak
    • Maak een stripverhaal van minimaal 8 panels over een personage dat elke dag de grens over gaat voor werk of studie.
    • Laat zien welke praktische uitdagingen (papieren, taal, vervoer) en voordelen (meer keuze in banen, goedkopere boodschappen) er zijn.
    • Onderzoek één bestaand voorbeeld van grenspendel en verwerk dat als inspiratie.
  3. Beoordelingscriteria
    • Minimaal 8 panels: Met duidelijk herkenbare situaties rond migratie en pendel.
    • Realistische details: Gebruik werkelijke voorbeelden (bijv. verschillen in ziektekosten, brandstofprijzen).
    • Theorie: De strip laat begrippen als migratie, grenspendel, import/export zien.
    • Leesbaarheid: Tekstballonnen en tekeningen zijn duidelijk en dragen de boodschap over.

Poster | Ontgrenzen (3 ​Geo€oin$)

Werkvorm: Poster
  1. Context
    Je werkt bij een Euregio-project om uit te leggen wat ‘ontgrenzen’ inhoudt en welke voordelen het biedt voor mensen in de grensstreek.
  2. Taak
    • Ontwerp een poster met kerninformatie over Euregio-samenwerking, ontgrenzen en de vier dimensies (politiek, economisch, sociaal-cultureel, milieu).
    • Licht elk onderdeel kort toe (max. 1-2 zinnen).
    • Gebruik minstens één actueel voorbeeld (bijv. een grensoverschrijdend festival of natuurgebied).
  3. Beoordelingscriteria
    • Inhoud: De poster noemt Euregio, ontgrenzen en de vier dimensies.
    • Visuele aantrekkingskracht: Gebruik symbolen of pictogrammen om de dimensies weer te geven.
    • Bondige uitleg: Elke dimensie in één of twee zinnen uitgelegd.
    • Onderzoek: Minimaal één actueel voorbeeld van een grensproject met bron.

Spel | Besluitvorming (3 ​Geo€oin$)

Werkvorm: Spel
  1. Context
    Je bent planoloog en bedenkt een rollenspel om inwoners te leren hoe besluitvorming werkt bij grensoverschrijdende bouwplannen (bestemmingsplannen, streekplannen).
  2. Taak
    • Ontwerp een spel (bijv. rollenspel of bordspel) waarin spelers de rol aannemen van burger, wethouder, projectontwikkelaar en iemand uit het buurland.
    • Ze moeten onderhandelen over een nieuw industriegebied op de grens. Denk aan inspraak, bezwaarprocedures, effecten op economie en milieu.
    • Verwerk de termen ‘bestemmingsplan’, ‘inspraak’, ‘bezwaar’ en ‘ontgrenzen’ in het spel.
  3. Beoordelingscriteria
    • Inhoudelijke correctheid: De spelonderdelen tonen hoe besluitvorming en inspraak werken, inclusief grensaspecten.
    • Interactie: Spelers moeten echt met elkaar in overleg of conflict raken.
    • Theorie: Je laat zien dat je begrippen als ‘inspraak’, ‘bezwaar’ en ‘ontgrenzen’ begrijpt.
    • Speelbaarheid: Heldere spelregels en duidelijke stappen, zodat een kleine groep het kan spelen.

GeoBeat (2 ​Geo€oin$)

​Bekijk en luister goed naar de video. Daarna ga je aan de slag met de opdrachten! ​Noteer je antwoorden in je schrift.
Begripsvragen bij de songtekst

Open vraag: Wat wordt bedoeld met de zin: "Identiteit reist mee op ’t ritme van de zoen."?

Meerkeuzevraag: Wat is een belangrijk thema in de songtekst?
A) De invloed van technologie op grensverkeer
B) De rol van economie en identiteit in grensregio’s
C) De invloed van natuur op grensvorming
D) De verschillen tussen stedelijke en landelijke gebieden binnen één land

Gatenzin: "Fietsroutes kruisen, festivals gaan door, twee werelden samen, een _______ deur."

Combinatievraag: Verbind de zinnen uit de songtekst met het juiste geografische begrip.
  1. "Voor werk, voor school, voor wat ik nodig heb, rijd ik moeiteloos van stip naar stip." 
  2. "Van Euregio tot straat en plein, we bouwen bruggen, niet alleen maar steen." 
  3. "Tanken in Vlaanderen, boodschappen mee, import, export – het draait om economie." 
A. Grenspendel
B. 
Economisch grensverkeer
C. 
Euregio-samenwerking

Groeperingsvraag:
Geef aan of de volgende beweringen juist of onjuist zijn.
  1. "Euregio’s zorgen ervoor dat grensverkeer makkelijker wordt." 
  2. "Chauvinisme betekent dat mensen alleen negatieve gevoelens hebben over andere regio’s."
  3. "Politieke samenwerking is niet nodig bij grensoverschrijdende projecten." 

Ordeningsvraag: Zet de volgende zinnen in de juiste volgorde op basis van de songtekst.
  1. "Over de grens, voorbij de lijn, één wereld, twee landen, samen één zijn." 
  2. "Jij zegt ‘goeiendag’, ik zeg ‘hé’, maar uiteindelijk valt dat verschil wel mee." 
  3. "Bestemmingsplan, een nieuw idee, maar wie beslist? Wie kijkt er mee?" 
  4. "Van Euregio tot straat en plein, we bouwen bruggen, niet alleen maar steen." 

Diepgaande analyse van een kernzin

Gekozen zin: "Over de grens, voorbij de lijn, Eén wereld, twee landen, samen één zijn."
  1. Wat betekent deze zin in de context van het lied?
  2. Hoe kun je deze zin koppelen aan een geografisch begrip of thema?
  3. Wat is een actueel voorbeeld waarin dit begrip een rol speelt?

Persoonlijke reflectie met stellingen

Gekozen zin: "Bestemmingsplan, een nieuw idee, maar wie beslist? Wie kijkt er mee?"

Lees de drie stellingen hieronder. Geef bij elke stelling aan of je het ermee eens of oneens bent. Leg daarna in een korte uitleg uit waarom je deze mening hebt.
  1. Grensoverschrijdende projecten moeten altijd gezamenlijk worden beslist door beide landen.
  2. Economische voordelen wegen zwaarder dan culturele verschillen bij het bepalen van grensbeleid.
  3. Inspraak van burgers is essentieel bij het plannen van nieuwe infrastructuur in grensregio’s.

Open vraag:

Welke van de bovenstaande stellingen spreekt jou het meest aan en waarom?

Jouw Wereld, Jouw Opdracht (2-4 ​Geo€oin$)

Kies een manier om te laten zien wat je hebt geleerd. Bedenk een creatieve opdracht waarmee je de leerdoelen uitlegt. Dit mag een poster, een spel, een podcast, een vlog of iets anders zijn. 
​
📌 Leerdoelen voor deze opdracht:
​
  • Je laat in deze opdracht zien hoe migratie en grenspendel (voor werk, onderwijs, zorg, winkelen) het dagelijks leven en de economie in grensregio’s beïnvloeden.
  • Je laat in deze opdracht zien hoe Euregio-samenwerkingen barrières proberen te slechten (ontgrenzen) en welke kansen dat biedt voor inwoners en bedrijven.
  • Je laat in deze opdracht zien hoe (her)inrichtingsplannen en inspraakprocedures werken als overheden over de grens moeten samenwerken.

Check jezelf (1 Geo€oin)

Maak de meerkeuzevragen en probeer de opdrachten te doen zonder de theorie of andere hulpmiddelen te gebruiken. Hoeveel had jij er goed? Noteer je antwoorden in je schrift.
Tekst 1: “Grenzen over: migratie en pendel”
Vraag 1
Wat wordt bedoeld met grenspendel?
A. Mensen die nooit hun eigen land verlaten
B. Dagelijks heen en weer reizen over de grens voor werk of school
C. Een trein die alleen binnen de stad rijdt
D. Vakantiegangers die over de grens op vakantie gaan en niet meer terugkeren

Vraag 2
Welk effect heeft het toenemen van migratie en grenspendel in de grensregio’s?
A. De grensregio’s worden helemaal verlaten
B. Er is minder economische uitwisseling
C. Import en export nemen toe, en er ontstaat meer dynamiek
D. Niemand wil meer aan de grens wonen

Vraag 3
Wat kan een verschil in mentaliteit zijn tussen Randstedelingen en mensen uit landelijke gebieden?
A. Randstedelingen vinden groen en natuur altijd onbelangrijk
B. Mensen uit landelijke gebieden willen altijd in grote flats wonen
C. Er kunnen andere gewoontes of opvattingen heersen over wonen, werken en vrije tijd
D. Er is nooit enig verschil tussen stad en platteland

Tekst 2: “Samen sterk: Euregio en ontgrenzen”
Vraag 1
Wat is het doel van een Euregio-samenwerking?
A. Het opbouwen van grote grensmuren
B. Het makkelijker maken om over de grens te werken en culturele uitwisseling te stimuleren
C. Het verbieden van economische uitwisseling tussen buurlanden
D. Het creëren van één groot land zonder grenzen

Vraag 2
Waarom hoort ook het milieu bij de verschillende dimensies van samenwerking in een Euregio?
A. Omdat vervuiling niet ophoudt bij de landsgrens
B. Omdat milieu nooit een probleem is in grensgebieden
C. Omdat je in een Euregio geen afspraken hoeft te maken over de natuur
D. Omdat buurlanden meestal geen interesse hebben in elkaars ecologie

Vraag 3
Wat wordt er bedoeld met ontgrenzen in de context van buurlanden?
A. Het opheffen van elke grensbewaking ter wereld
B. Het volledig verdwijnen van alle landsgrenzen
C. Het wegnemen van belemmeringen bij samenwerking en uitwisseling over de grens
D. Het verplicht laten emigreren van alle inwoners van een grensregio

Tekst 3: “(Her)inrichting en inspraak”
Vraag 1
Waarom is inspraak belangrijk bij plannen rond de grensregio?
A. Omdat alleen de overheid mag beslissen, zonder mening van bewoners
B. Omdat inwoners van een gebied mee kunnen denken over projecten die hen direct raken
C. Omdat planschade geen enkele rol speelt
D. Omdat de grenzen nooit veranderen, dus inspraak is overbodig

Vraag 2
Welke vier dimensies spelen vaak een rol bij grensoverschrijdende projecten?
A. Politiek, economisch, sociaal-cultureel en milieu
B. Economisch, sport, entertainment en religie
C. Sociaal-cultureel, sport, media en muziekgenres
D. Milieu, politiek, kunst en hobby’s

Vraag 3
Wat is een voorbeeld van ‘goed nabuurschap’ tussen Nederland en België?
A. Alleen de eigen belangen vooropstellen en geen overleg voeren
B. Elkaars projecten tegenwerken om zo min mogelijk concurrentie te hebben
C. Samen afspreken hoe je een nieuwe brug bouwt die voor beide kanten voordelen heeft
D. Zo veel mogelijk administratieve hindernissen invoeren

​GeoStap – Ontdek de wereld op jouw manier!

GeoStap brengt aardrijkskunde tot leven met innovatief lesmateriaal, actuele geografische inzichten en unieke leermethodes. Ontdek onze methode via de GeoStap-website, Learnbeat en inspirerende concepten zoals GeoBeat en NieuwsKompas.
© GeoStap – Alle rechten voorbehouden
  • Home
  • Ontdek GeoStap
  • Differentiëren
  • Aan de Slag!
    • VMBO BASIS
    • VMBO KGT
    • HAVO
    • VWO
  • Learnbeat
  • Bestellen